Laktacja, choć w pełni naturalna, często wywołuje u młodych mam wiele pytań i wątpliwości. Czym właściwie jest laktacja? Jak dobrać najlepszą pozycję? Jakie są najczęstsze problemy laktacyjne? Warto do tego etapu życia odpowiednio się przygotować i już wcześniej poznać odpowiedzi na najważniejsze pytania. 

Czym jest laktacja? Kiedy pojawia się proces laktacji?

Laktacja to naturalny, fizjologiczny proces produkowania i wydzielania pokarmu, który rozpoczyna się już na etapie ciąży. Skład pokarmu z piersi idealnie dostosowuje się do potrzeb dziecka, tak, aby zapewnić mu prawidłowy wzrost oraz rozwój. Produkcja mleka rozpoczyna się już w pierwszych tygodniach ciąży, kiedy to piersi stają się bardziej tkliwe i bolesne, co spowodowane jest proliferacją (namnażaniem) pęcherzyków mlecznych oraz rozrostem się przewodów mlecznych pod wpływem działania odpowiedzialnych za to hormonów: łożyskowego progesteronu i estrogenu. Około 16. tygodnia ciąży pęcherzyki mleczne zaczynają produkować mleko.

Po porodzie za laktację odpowiadają dwa hormony: prolaktyna i oksytocyna, których wydzielanie w przysadce mózgowej pobudzane jest w momencie przystawiania dziecka do piersi i ssania przez nie brodawki. Prolaktyna odpowiada za mobilizację gruczołów mlecznych do produkcji mleka, natomiast oksytocyna pozwala na wypływ odpowiedniego poziomu pokarmu.

Pierwsze karmienie piersią – zaraz po porodzie

Pierwsze karmienie piersią powinno odbyć się jak najszybciej tuż po urodzeniu dziecka czy cesarce, najlepiej do dwóch godzin od porodu. Młoda mama powinna zaobserwować przed nim sygnały świadczące o gotowości dziecka do ssania, a w razie potrzeby otrzymać odpowiednią pomoc ze strony personelu medycznego.

Najbardziej optymalnym momentem na rozpoczęcie karmienia piersią jest czas pomiędzy 20 a 50 minutą po porodzie, kiedy to dziecko jest już właściwie do tego przygotowane. Ma to kluczowy wpływ na rozpoczęcie procesu laktacji, ponieważ przez szybkie przystawienie noworodka do piersi dajemy im sygnał do produkcji pokarmu.

Jak przystawiać dziecko do piersi?

Należy zadbać o wygodną pozycję mamy i dziecka. Ważne jest podparcie pleców, rąk i nóg. Przydatne są w tym specjalne poduszki do karmienia. Pamiętaj, aby noworodek był jak najbliżej Ciebie, w kontakcie skóra do skóry, a jego brzuch skierowany był w stronę Twojego brzucha. Główka, ramiona i bioderka powinny być w jednej linii.

Odpowiednie ułożenie sprawi, że dziecko będzie mogło szeroko chwycić sutek, dzięki czemu nie będzie go raniło i ssało efektywnie. Zwróć uwagę również na usta malucha, które powinny być szeroko rozwarte w trakcie jedzenia, a dolna warga wywinięta. 

Początki karmienia piersią – nawał pokarmu

W pierwszych dniach po porodzie warto pamiętać, aby przystawiać niemowlę po ok. 15 minut na jedną pierś, na przemian, raz jedna, raz druga. Najczęściej w trzeciej dobie lub pod koniec trzeciej doby dziecka, następuje nawał pokarmu. Oznacza to, że organizm rozpoczął odpowiednią produkcję mleka. Nawał pokarmu trwa zazwyczaj tylko koło doby, możemy wtedy skorzystać z laktatora i odciągać nadmiar.

W trzeciej dobie warto zmienić sposób karmienia na dostawienie maluszka do jednej piersi, nie krócej niż na 15-20 minut. W momencie, kiedy czujemy, że jest ona prawidłowo rozluźniona, a dziecko chce jeszcze ssać, możemy na chwilę przystawić je do drugiej piersi. Podczas kolejnego karmienia należy zmienić kolejność. Warto także stosować ciepłe i zimne okłady na piersi. Ciepłe – przed karmieniem, a zimne po karmieniu. 

Problemy z laktacją – bolesne brodawki, obrzęk piersi 

Problemy z laktacją są w pełni naturalne. Karmienie wyłącznie piersią w pierwszych dniach po porodzie może stanowić wyzwanie zarówno dla świeżo upieczonej mamy, jak i dla dziecka. Niezależnie czy jest to poród drogą cesarskiego cięcia czy poród siłami natury, kobiety przeżywają wówczas połóg, podczas którego skupiają się często wyłącznie na noworodku. Szczególnie na tym, czy wyraża on żądanie mleka. Na jakie problemy jednak warto zwrócić uwagę w pierwszych dobach po porodzie?

Tuż po porodzie brodawki są bardzo wrażliwe, co jest normalnym zjawiskiem zachodzącym na skutek zmian hormonalnym w kobiecym organizmie i nie powinno wzbudzać niepokoju. Zazwyczaj ból brodawek mija po około tygodniu, jednak może się zdarzyć, że podczas pierwszych karmień w wyniku złej techniki karmienia dojdzie do uszkodzenia lub podrażnienia brodawki. Warto w tym czasie nosić wygodny biustonosz i korzystać z nakładek na brodawki sutkowe, a także skorzystać z wkładek laktacyjnych, jeżeli jest taka konieczność.

Ulgę w bólu brodawek mogą przynieść: ciepłe okłady, pobudzanie wypływu mleka poprzez odciągniecie jego niewielkiej ilości, częste przystawianie dziecka do piersi, aby unikać przepełnienia piersi, rozpoczynanie karmienia od mniej bolącej piersi oraz co wydaję się być najtrudniejsze – wypracowanie najwygodniejszej, zarówno dla mamy, jak i maluszka – pozycji karmienia.

Jeżeli pierś jest zaczerwieniona, twardsza, a przy dotykaniu lub karmieniu wyczuwana jest bolesność, oznacza to, że w kanalikach mlecznych stworzył się zator i doszło do zatkania przewodu mlecznego, co określane jest jako zastój pokarmu. Jego przyczyną może być niedostateczne opróżnianie przez dziecko piersi. W przypadku braku poprawy należy zasięgnąć porady położnej lub certyfikowanego doradcy laktacyjnego, aby zastój pokarmu nie przekształcił się w zapalenie piersi. 

Jak pobudzić laktację po cesarskim cięciu?

Cesarskie cięcie może spowodować problemy z laktacją. Jeżeli ciąża jest donoszona, produkcja mleka będzie przebiegać tak jak u kobiet rodzących naturalnie, jednak gdy poród jest wcześniejszy, a stan dziecka nie pozwala na położenie go na skórze mamy, rozbudzenie laktacji wymaga dużo uwagi i cierpliwości. Ilości pokarmu mogą nie być wystarczające, dlatego tak ważna jest stymulacja laktacji w tym okresie.

Bardzo ważne jest, aby dziecko przystawić do piersi w ciągu 6 godzin od zabiegu. Jeżeli jednak jest to niemożliwe, należy odciągać siarę laktatorem i podawać łyżeczką, strzykawką lub kubeczkiem, czyli w sposób, który nie zaburza mechanizmu ssania. Z czasem ilość mleka powinna wzrosnąć, a wyłączne karmienie piersią stać się naturalne.

Początek karmienia to wspólna nauka dla maluszka i mamy, warto jednak przystawiać do piersi maluszka, ponieważ chce on być przy piersi, a mleko kobiece to najlepszy pierwszy pokarm dla dziecka. Problemy związane z laktacją mogą mieć różne przyczyny, jednakże zarówno mamy rodzące siłami natury, jak i te po cięciu cesarskim powinny spróbować zdecydować się na karmienie naturalne zwłaszcza w pierwszych tygodniach po porodzie. Światowa organizacja zdrowia zaleca okres karmienie piersią do 6 miesięcy życia dziecka.