W prawidłowych warunkach fizjologicznych mleko pojawia się w piersiach kobiety wyłącznie pod koniec ciąży oraz po porodzie – w okresie laktacji. Jednak niektóre nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu mogą spowodować wyciek mleka z brodawek sutkowych u kobiety niebędącej w ciąży ani karmiącej dziecko piersią. Jakie są przyczyny laktacji poza okresem karmienia? Jak ją leczyć? 

Objawy hiperprolaktynemii

Zachwianie prawidłowych poziomów prolaktyny w organizmie kobiety, która nie jest w ciąży ani nie urodziła dziecka, może sprawić, że piersi zaczną produkować pokarm. Taka dolegliwość nazywana jest hiperprolaktynemią i objawia się nie tylko niepożądaną laktacją, ale również takimi objawami jak:

• zaburzenia kobiecego cyklu menstruacyjnego;
• problemy z płodnością;
• inne problemy zdrowotne – depresja, problemy z trądzikiem, nadmierne owłosienie, bóle głowy;
• otyłość i bóle piersi.

Poziomy wskazujące na nadmiar prolaktyny można zdiagnozować określając poziom tego hormonu we krwi – prawidłowe wyniki to 23 µg/l w fazie folikularnej i mniej niż 40 µg/l w fazie lutealnej. Nadmierne stężenie prolaktyny (ok. 50 µg/l.) może spowodować hiperprolaktynemię.

Warto wiedzieć, że choroba ta może zdarzyć się również o u mężczyzn i objawia się powiększeniem gruczołów piersiowych, kłopotami z erekcją i libido.

Laktacja bez ciąży – przyczyny

Przyczyną laktacji w przypadku braku ciąży mogą być problemy z tarczycą i korą nadnerczy, które wpływają na prawidłową gospodarkę hormonalną. Zaburzenia prawidłowych poziomów prolaktyny mogą mieć też swoje źródło w przyjmowanych lekach antydepresyjnych lub antykoncepcyjnych z dużą ilością estrogenów. Nadmierna ilość prolaktyny w organizmie prowadzi do wytwarzania hormonu oksytocyny, która pobudza piersi do produkcji mleka, czego skutkiem jest hiperprolaktynemia.

Inną przyczyną choroby mogą być nowotwory piersi (wówczas jednak wydzielina ma ciemny kolor i nie przypomina mleka), a także gruczolak przysadki mózgowej, objawiający się powstawaniem niezłośliwych guzków w jej obrębie. Gruczolak przysadki mózgowej zbudowany jest z komórek czynnych hormonalnie. Najczęstsze gruczolaki to właśnie te, które powodują nadmierną produkcję prolaktyny.

Inne przyczyny laktacji bez ciąży

Istnieją ponadto inne przyczyny laktacji bez ciąży. Może ona zostać wywołana chwilowymi czynnikami zewnętrznymi takimi jak na przykład silne podniecenie seksualne, spowodowane drażnieniem sutków podczas gry wstępnej. Siara może zacząć wydzielać się także pod wpływem silnego, nagłego stresu lub dużego wysiłku fizycznego.

Laktacja bez ciąży bywa objawem choroby Wilsona, choroba ta charakteryzuje się zaburzeniami metabolizmu miedzi. Może do niej doprowadzić zła dieta, zawierająca zbyt dużo tłuszczu i białka. Do mlekotoku może doprowadzić również przewlekła niewydolność nerek, ciąża rzekoma (urojona) oraz choroby endokrynologiczne.

Do nadmiernej produkcji i wydzielania mleka bez ciąży może dojść na skutek działania wybranych leków takich jak niektóre leki przeciwdepresyjne, opioidy, leki pobudzające perystaltykę, leki przeciwwymiotne, a także leki obniżające ciśnienie. Pamiętaj, że to w okresie ciąży wytwarza się mleko, a Twoje ciało przygotowuje się do karmienia piersią, dlatego naturalne jest, że nawet jeżeli poronisz lub urodzisz martwe dziecko rozpocznie się produkcja mleka, którą szczególnie na początku ciężko będzie ustabilizować.

Pokarm w piersiach bez ciąży – jak diagnozować? Test obciążenia metoklopramidem

Przyczyn wydzielania mleka poza czasem ciąży jest wiele, dlatego sposób leczenia tego problemu zależy przede wszystkim od postawienia diagnozy, która powinna zacząć się od wizyty u ginekologa. Najczęstszym badaniem jest tzw. test obciążenia metoklopramidem. W tym teście oznaczany jest poziom prolaktyny we krwi przed zadziałaniem metoklopramidu, a następnie po godzinie pobierana jest krew. W trzecim etapie należy zrobić ponowne badanie krwi po kolejnej godzinie. Pobranie krwi wykonuje się na czczo.

Test ten pozwala określić stężenie prolaktyny we krwi przed zadziałaniem mektoploramidu oraz po godzinie i dwóch godzinach od jego podania, czyli tzw. profilu prolaktynemii. W diagnostyce hiperprolaktynemii wykorzystuje się również badanie rezonansu magnetycznego głowy (MRI), aby wykluczyć poważniejsze przyczyny.

Hiperprolaktynemia – jak leczyć?

Gdy przyczyną hiperprolaktynemii jest gruczolak przysadki mózgowej, niekiedy wykorzystuje się leczenie chirurgiczne. Obecnie ze względu na dużą efektywność leczenia farmakologicznego, jest ono jednak rzadko stosowane. Najczęściej hiperprolaktynemię leczy się lekami, które nie tylko wyrównują poziom hormonu, hamują laktację, ale i umożliwiają kobiecie powrót do normalnych cyklów menstruacyjnych.

Warto pamiętać, że znormalizowanie obecności prolaktyny we krwi jest konieczne – nie tylko dla zahamowania ewentualnej laktacji, ale przede wszystkim dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu – nadmiar prolaktyny może hamować jajeczkowanie, a tym samym utrudniać zajście w ciążę.